Ongeveer 80.000 mensen leven in Nederland met een geslachtvariatie: een lichaam dat niet 100% vrouwelijk of 100% mannelijk is.
Jarenlang werd gedacht dat het het beste was om zo snel mogelijk te beslissen of een pasgeboren kindje een jongen of een meisje was om vervolgens hun geslachtsdeel te opereren en er de rest van hun leven over te zwijgen.
Dat is in strijd met de internationale afspraak die (ook Nederlandse) experts in 2006 maakten om te wachten tot het kind kan meebeslissen.
“Artsen interpreteren de consensusafspraak van 2006 op eigen wijze, als ze hem al kennen”, aldus cultuurwetenschapper Margriet van Heesch die vrijdag promoveerde op de levensverhalen van 42 mensen met een zogenaamd ambigu geslacht.
Op elke 200 baby’s is er 1 die kenmerken heeft van zowel het mannelijk als het vrouwelijk geslacht. Er zijn tientallen vormen van intersekse of disorder of sex development (DSD) zoals het fenomeen officieel heet.
De grootste klus was het vinden van mensen met DSD. De meeste mensen houden het geheim. Tot 2006 waren vroegtijdig opereren en geheimhouding ook het devies.
“De geheimhouding maakt mensen verschrikkelijk eenzaam”, vertelt van Heesch in De Volkskrant. “En er lijkt technisch wel veel mogelijk op de operatietafel, maar je moet goed weten wat je doet als je een vagina bouwt. Je bouwt een gaatje zonder gevoel.”
Er worden nog steeds clitorissen verkleind omdat ze te groot zijn, ‘genormaliseerd’ heet dat. Vooral jongens met een te korte plasbuis gaan vaak onder het mes. Dit is een milde vorm van intersekse.
“Maar de norm is nu eenmaal dat jongens staand moeten kunnen plassen. Anders wordt de plasbuis verlengd, met vaak veel complicaties. Er zijn nog steeds artsen die ouders afraden informatie te zoeken op internet omdat het allemaal niet waar is wat daar staat. Heel paternalistisch”, aldus Dr. van Heesch.
In 1969 probeerden wetenschappers Paul Guinet en Jacques Decourt een classificatiesysteem op te bouwen. Zij kwamen tot een lijst van 98 verschillende zuivere hermafrodieten. Sommigen van hun proefpersonen groeiden op als meisje, maar hun clitoris werd tijdens de puberteit getransformeerd tot een penis-achtig orgaan. Anderen hadden borsten, menstrueerden en hadden een vrouwelijk uiterlijk, maar hun schaamlippen waren bijna geheel dichtgegroeid en vormden het begin van een scrotum.
Dat een lichaam met XY-chromosomen zich toch in vrouwelijke richting kan ontwikkelen komt doordat een embryo in de eerste weken van de zwangerschap 1 set cellen beschikbaar heeft die kunnen uitgroeien tot een clitoris OF tot een penis, maar niet tot beide. Biologisch gezien bestaan clitoris en penis dus uit hetzelfde celmateriaal. Het is de hoeveelheid testosteron die bepalend is voor de richting waarin het lichaam zich ontwikkelt. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld de schaamlippen, het scrotum en de prostaat.
Alleen bij echt hermafroditisme kan in een lichaam zowel eierstokweefsel als testiculair weefsel voorkomen. Dat kan in de vorm van twee soorten geslachtsklieren, bijvoorbeeld links een testikel en rechts een eierstok, of het kan voorkomen in de vorm van ovotestes, waarbij beide soorten weefsel in de geslachtsklieren naast elkaar worden aangetroffen.
Voorbeelden van interseksen:
X, Syndroom van Turner: vrouwen die een of een gedeelte van een X-chromosoom missen. Dat heeft gevolgen voor de ontwikkeling van de eierstokken, productie van geslachtshormoon en lengte.
XXY: Syndroom van Klinefelter Dit komt bij 1 op de 600 á 700 jongetjes voor. Ze hebben naast de gebruikelijke 46 chromosomen een extra X-chromosoom. Ze hebben een relatief kleine penis en testes en er kan sprake zijn van borstvorming.
XY-DSD, ook wel androgeen ongevoeligheidssydroom (AOS). Dit komt voor in verschillende gradaties. In de meest complete variant voelen mensen zich vrouw, zien er ook zo uit, maar hebben ze geen eierstokken of baarmoeder.
Van Heesch raadt vroegtijdig opereren af, omdat niet is te voorspellen of men zich man of vrouw gaat voelen. “Ik zou willen dat dit thema onderdeel werd van de seksuele voorlichting. Dat mensen leren dat er variatie bestaat. Medicaliseren is misschien niet de beste optie, want intersekse is geen ziekte. Je gaat er niet aan dood en het is niet te genezen.”
Lees ook:Bij moderne stellen lijken man en vrouw steeds meer op elkaar
Lees ook:Sorry heren, maar zo zien echte vrouwen eruit in ondergoed!
Lees ook:Een geheime liefde maakt niet gelukkig
Lees ook:Mannelijke Britney Spears-fan laat zich geheel ombouwen tot zijn idool
Lees ook:DOE DE TEST: zijn jouw hersenen mannelijk of vrouwelijk?
